مهر بررسی کرد؛ مروری بر سابقه کوچ کاربران از پیام رسان های اجتماعی

تصمیم اخیر پیام رسان واتس اپ برای در اختیار قرار دادن اطلاعات کاربران به فیسبوک، از تجارتی به نام فروش داده پرده برمی دارد و بار دیگر اهمیت حکمرانی داده در کشور را گوشزد می کند.
به گزارش خرید بک لینک به نقل از مهر، کوچ کاربران فضای مجازی از پلت فرم های اجتماعی سابقه ای چندین ساله دارد و در فواصل زمانی مختلف، کاربران بسیاری به علل مختلفی چون نارضایتی از کیفیت سرویس و یا نارضایتی از قوانینی که بر آنها اعمال شده است، پلتفرمی را ترک کرده و به سکوی دیگری مهاجرت کرده اند. نمونه این اتفاقات را می توان در مهاجرت کاربران از یاهومسنجر، وایبر، لاین، واتس اپ، وی چت، تلگرام، ویسپی و اپلیکیشن هایی از این قبیل مشاهده کرد. مروری بر کوچ تاریخی کاربران از پیام رسان ها سال ها پیش یاهو مسنجر منبع مهم ارتباطات اینترنتی به شمار می رفت و مکالمه های زنده و عدم وجود تاخیرها یا محدودیت هایی که در ایمیل وجود داشت، آنرا به محبوب ترین راه ارتباطی کاربران تبدیل نموده بود. اما با گسترش ابزارهای جدید در دنیای اینترنت و توسعه اینترنت روی موبایل، دیگر پیام رسان یاهو به علت آنکه همه جا در دسترس نبود، نیاز کاربران را تأمین نکرد و کاربران به سمت اپلیکیشن های پیام رسان موبایلی که در هر شرایطی در دسترس بودند کوچ کردند. بعد از آن رقابتی در دنیای اپلیکیشن هایی مانند واتس اپ، لاین، تلگرام، وایبر و تانگو شکل گرفت و هر یک از این پلت فرم ها تلاش کردند با خصوصیت های متفاوتی کاربران را به سمت خود جذب کنند. در ایران پلت فرم وایبر در یک بازه زمانی محبوب شد اما به علت عدم کیفیت مناسب خدمات این پیام رسان، کند شدن و اختلال در فرایند خدمات رسانی، این برنامه از دیگر رقیبان خود جا ماند و کاربران به سمت تلگرام کوچ کردند. نمونه دیگری از این گونه مهاجرت و تغییرات که بیشتر به علت آن رقم می خورد که اپ های قبلی نیاز کاربر را آن طور که باید برآورده نمی کردند و یا بعضاً مشکلاتی را به وجود می آوردند، می توان به مهاجرت به اپ هایی مانند لاین و وی چت اشاره نمود. در مقطعی از زمان و بعد از فیلتر شدن پیام رسان تلگرام در ایران کاربران ایرانی به سمت اپلیکیشن تلگرام طلایی، هاتگرام و ویسپی هم کوچ کردند و برای مثال تلگرام طلایی بیشتر از ۳۰ میلیون کاربر را در اختیار گرفت. ناگفته نماند که در سال ۹۸ کوچ کاربران ایرانی به سمت اپلیکیشن های داخلی مانند بله، ایتا، سروش، آی گپ و گپ هم قابل توجه بود. در تازه ترین رویداد، کاربران بسیاری در سرتاسر جهان به علت سیاست هایی که از جانب پیام رسان واتس اپ عنوان شد و در ارتباط با اشتراک گذاری اطلاعات شخصی کاربران با فیسبوک می شود، به سمت پیام رسان های دیگری کوچ داده شدند. ناگفته نماند که همیشه این کوچ ها از اپلیکیشن بدتر به سمت اپلیکیشن بهتر نبوده بعنوان مثال در نمونه اخیر تلاش شد که کاربران از واتس اپ به سمت پیام رسانی به نام «سیگنال» کوچ داده شوند. سوال مهم این است که اجماع برای کوچ به سیگنال که تاریخچه درخشان و مشخصی ندارد، از کجا آمده است و در نهایت پشت پرده این کوچ چیست و چه کسانی از آن سود می برند. در همین زمینه می توان به اخباری نظیر داشتن باگ امنیتی در این اپلیکیشن اشاره نمود که پیش از این توسط محققان گوگل کشف شده بود. برپایه این گزارش باگی در اپلیکیشن اندروید سیگنال ردیابی شده بود که به هکرها اجازه می داد تماسهای صوتی کاربر را شنود کنند. پشت پرده تجارتی به نام «فروش داده» امروزه دیگر بر هیچکس پوشیده نیست که بخش قابل توجهی از ارتباطات بین انسان ها از راه شبکه های اجتماعی و پیام رسان ها شکل می گیرد و داده هایی که توسط کاربران تولید می شود در این پلت فرم ها میزبانی می شوند. به بیان دیگر پلت فرم های ارتباطی نظیر پیام رسان ها و شبکه های اجتماعی، اصلی ترین ابزار جمع آوری داده ها هستند و از آنجایی که بعد از طلا و نفت، «داده» و «اطلاعات» ارزشمندترین کالای جهان امروز به شمار می آیند، شرکتهای بزرگ فناوری اطلاعات، سرمایه گذاری هنگفتی برای تصاحب سهم هرچه بیشتری از این داده ها انجام می دهند. بررسی مدلهای کسب و کار شرکتهای بزرگ پلتفرمی نشان می دهد، یارانه های خدماتی یکی از اصلی ترین ابزارهای این شرکت ها برای سلطه بر بازارهای فناوری اطلاعات و سپس کسب درآمدهای خیره کننده از انحصارهای طبیعی بوجود آمده در این صنعت به شمار می آید. بعنوان مثال گوگل در قانونی ترین حالت در قبال عرضه خدمات مجانی و با کیفیت جستجو در وب با استفاده از داده های حاصل از جستجوی کاربران به تبلیغ هدفمند و دقیق شرکتهای تجاری در محیط وب پرداخته و کسب درآمد می کند. شاهد جدید از اهمیت حکمرانی داده در دنیای امروز همین عقب نشینی واتس اپ بود که بعد از مشاهده کوچ کاربران از این پیام رسان رخ داد. در واکنش به خروج عظیم کاربران از واتس اپ و نگرانی این شرکت از خللی که در حکمرانی اش بر داده های کاربران ایجاد می شود، این شرکت روز گذشته اعلام نمود که مهلت تعیین شده برای تغییرات قوانین این پیام رسان از ۸ فوریه به ۱۵ می (۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۰) تغییر یافته است. زنگ خطری به نام نبود حکمرانی داده در کشور ما قوانینی برای صیانت از اشتراک گذاری اطلاعات افراد و حفظ حریم شخصی آنها به صورت مشخص و مدون وجود ندارد و به علت نبود قوانین در ارتباط با حکمرانی داده، حقوق کاربران نادیده گرفته می شود. همینطور به علت عدم تبیین این موضوع، کاربران ایرانی حساسیت زیادی روی اشتراک گذاری اطلاعاتشان در اپلیکیشن های خارجی ندارند. حالا این اتفاق اخیر باید زنگ خطری باشد تا قانون گذاران کشور ما هر چه سریع تر به سمت تدوین و تصویب قوانین حریم خصوصی و حکمرانی داده برای اپلیکیشن های خارجی حرکت کنند تا در جریان این اتفاقات، حریم خصوصی کاربران به خطر نیافتد. در کنار آن هم توسعه و گسترش پلت فرم های بومی در این فضا و اعتمادسازی برای هدایت کاربران به سمت استفاده از اپلیکیشن های بومی از دیگر الزاماتی است که در فضای کنونی باید به آن پرداخته شود. از طرفی پلت فرم های ایرانی فعال در کشور هم باید بیشتر از گذشته تلاش کنند تا جایگزین امن، مناسب و با کیفیتی برای نمونه های خارجی باشند.

منبع: